در هفته اطلاع رسانی دیابت (19 لغایت 25 آبان 1403) بیاموزیم چگونه با دیابت خوب زندگی کنیم؟

اهمیت هفته ملی دیابت

در راستای ارتقاء آگاهی عمومی درباره بیماری دیابت و تأکید بر اهمیت خودمراقبتی، هفته ملی دیابت از تاریخ ۱۹ تا ۲۵ آبان ۱۴۰۳ برگزار می شود. این هفته همزمان با روز جهانی دیابت (۱۴ نوامبر) نامگذاری شده است. شعار امسال «با دیابت خوب زندگی کنیم» بر اهمیت مراقبت جامع از بیماران دیابتی و تلاش برای ارتقاء سلامت جسمی و روانی آن‌ها تأکید دارد. این شعار نشان‌دهنده نیاز به رویکرد جامعه‌نگر برای بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به دیابت است که شامل تقویت ساختارهای نظام مراقبت، توانمندسازی بیماران با تأکید بر خودمراقبتی می‌شود. در ادامه به بیان مهمترین نکات و راهکارهای پیشگیری از افت قند خون و آموزش و مراقبت دیابت می پردازیم:

1. مصرف به موقع وعده‌های غذایی:
• مصرف وعده‌های غذایی منظم و به موقع از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از افت قند خون است. برای جلوگیری از هیپوگلیسمی (افت قند خون)، بهتر است که افراد دیابتی وعده‌های غذایی اصلی (سه وعده) را به همراه 3 میان‌وعده مصرف کنند. این کار کمک می‌کند تا سطح قند خون در طول روز ثابت بماند و نوسانات شدید قند خون به حداقل برسد.
2. مصرف داروهای سریع‌الاثر:
• داروهایی مثل گلی بنگلامید (که از گروه داروهای سولفونیل‌اوره هستند) برای کنترل قند خون استفاده می‌شود. این داروها می‌توانند سریعاً سطح قند خون را کاهش دهند. توجه: مصرف این داروها باید تنها تحت نظر پزشک باشد، زیرا مصرف غیرمجاز یا نادرست آن‌ها می‌تواند منجر به افت شدید قند خون شود.
3. کنترل دقیق قند خون در بیماران با عوارض شدید:
• بیماران دیابتی که دچار عوارض شدید کلیوی، قلبی یا مغزی هستند، نباید هدف کنترل قند خون را به صورت خیلی دقیق تعیین کنند. میزان هموگلوبین A1c در این افراد بهتر است بین 6.5 تا 7.5 درصد باشد، چرا که کنترل خیلی دقیق قند خون در این بیماران می‌تواند موجب افت قند خون شود و خطر نوسانات شدید قند خون را افزایش دهد.
4. قبل از ورزش قند خون را کنترل کنید:
• ورزش باعث کاهش قند خون می‌شود. بنابراین، پیش از انجام فعالیت‌های ورزشی یا تمرینات شدید، باید قند خون اندازه‌گیری شود. اگر قند خون کمتر از 100 میلی‌گرم/دسی‌لیتر یا بیشتر از 300 میلی‌گرم/دسی‌لیتر باشد، بهتر است از ورزش خودداری شود تا از بروز هیپوگلیسمی یا خطرات ناشی از هایپرگلیسمی جلوگیری شود.
5. LDL در دیابت:
• افراد دیابتی باید سطح LDL (کلسترول بد) را کنترل کنند. در افراد دیابتی، هدف سطح LDL باید کمتر از 100 میلی‌گرم/دسی‌لیتر باشد. برای کسانی که در معرض خطر بیماری‌های قلبی یا مغزی هستند (مانند افراد با سابقه سکته قلبی یا مغزی)، باید سطح LDL زیر 70 میلی‌گرم/دسی‌لیتر باشد. در افرادی که مشکلات عروقی دارند، مانند بیماری‌های عروقی پا و گردن، سطح LDL باید حتی کمتر از 50 میلی‌گرم/دسی‌لیتر باشد.
6. خشکی دهان:
• خشکی دهان در دیابت دو علت عمده دارد:
• قند خون بالا: قند خون بالا باعث جذب آب از بافت‌ها می‌شود که موجب خشکی دهان می‌گردد.
• عوارض داروها: برخی داروهای مورد استفاده در درمان دیابت یا داروهای روانپزشکی می‌توانند باعث خشکی دهان شوند.
7. گزگز پا:
• احساس گزگز یا مورمور شدن پاها می‌تواند نشانه‌ای از آسیب عصبی زودرس در بیماران دیابتی باشد. این عارضه، که به نوروپاتی دیابتی شناخته می‌شود، ناشی از آسیب به اعصاب محیطی است که معمولاً در پاها و دست‌ها اتفاق می‌افتد.
8. دفع پروتئین در ادرار (پروتئینوری):
• دفع پروتئین در ادرار یکی از علائم اولیه آسیب کلیوی در دیابت است. در صورتی که پروتئین به طور مداوم در ادرار دفع شود، می‌توان آن را به عنوان نشانگر آسیب کلیوی در نظر گرفت. در دیابت نوع 1، باید از پنج سالگی به بعد هر سال پروتئینوری بررسی شود. در دیابت نوع 2، توصیه می‌شود هر سال پروتئینوری آزمایش شود. در مراحل پیشرفته، ادرار ممکن است کف کند (نشان‌دهنده دفع زیاد پروتئین).
9. نوسان قند خون:
• نوسانات شدید قند خون (افزایش و کاهش سریع قند خون) می‌تواند خطرناک باشد، به ویژه برای افراد دیابتی که دچار عوارض قلبی، کلیوی یا عروق مغزی هستند. کنترل دقیق قند خون و پیشگیری از نوسانات شدید آن بسیار مهم است.
10. علائم افت قند خون:

• علائم افت قند خون (هیپوگلیسمی) عبارتند از سردرد، تعریق، افت تعادل، بی‌حالی، رنگ پریدگی، بی‌حوصلگی، گرسنگی شدید، تاری دید و حتی کابوس. شناسایی این علائم و اقدام سریع برای مصرف مواد قندی (مثل شکلات یا نوشیدنی شیرین) می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند.

11. کم‌کاری تیروئید:

• کم‌کاری تیروئید یکی از شایع‌ترین مشکلات تیروئیدی در بیماران دیابتی است. مصرف قرص لووتیروکسین (هورمون تیروئید) باید با معده خالی و حداقل نیم ساعت قبل از صبحانه صورت گیرد، زیرا این دارو بهتر جذب می‌شود و تداخلی با داروهای دیابت ندارد.

12. مقدار مصرف آب:

• نیاز روزانه به آب حدود 30 میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است. کمبود آب در بدن می‌تواند باعث غلیظ شدن خون و افزایش قند خون شود. در صورتی که قند خون از 180 میلی‌گرم/دسی‌لیتر بیشتر شود، توصیه می‌شود مصرف آب بیشتر شود تا به کاهش غلظت قند خون کمک کند.

13. کاهش وزن در دیابت:

• یکی از نشانه‌های دیابت، کاهش وزن بدون دلیل است، که معمولاً با افزایش اشتها همراه است. این برخلاف سرطان است که در آن کاهش وزن بدون اشتها مشاهده می‌شود.

14. داروهای چربی خون (استاتین‌ها):

• بیماران دیابتی بالای 40 سال باید داروهای استاتین مصرف کنند، حتی اگر سطح چربی خونشان نرمال باشد. مصرف این داروها برای کاهش ریسک بیماری‌های قلبی و مغزی و نه صرفاً برای کاهش سطح چربی است.

15. شیوع دیابت نوع 2 در ایران:

• دیابت نوع 2 به یکی از بزرگ‌ترین معضلات بهداشتی در ایران تبدیل شده است. طبق آمار وزارت بهداشت، حدود 14 درصد از جمعیت بالای 25 سال به دیابت مبتلا هستند که معادل 7.5 میلیون نفر می‌شود.

16. پیشگیری از دیابت:

• پیشگیری از دیابت شامل تغذیه سالم (با مصرف فیبر بالا و کاهش قند و چربی‌های اشباع)، ورزش منظم و حفظ وزن سالم است. این اقدامات می‌تواند به طور چشمگیری خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد.

17. هفته ملی دیابت (19 تا 25 آبان):

• هفته ملی دیابت با هدف ارتقاء آگاهی عمومی و پیشگیری از دیابت برگزار می‌شود. در این هفته، برنامه‌هایی شامل آموزش، غربالگری و مشاوره برای شناسایی زودهنگام و مدیریت مؤثر دیابت در سطح کشور انجام می‌شود.

18.تحقیقات جدید

• مطالعات اخیر نشان داده‌اند که استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند پایش قند خون مداوم و درمان‌های مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند در مدیریت دیابت مؤثر باشد

19.نتیجه‌گیری:

• آگاهی از نکات علمی و مراقبت‌های دقیق در دیابت می‌تواند به پیشگیری از عوارض جدی کمک کند و کیفیت زندگی افراد مبتلا را بهبود بخشد.

برنامه‌های مرکز بهداشت شهرستان خوسف در هفته دیابت

مرکز بهداشت شهرستان خوسف برنامه‌های جامعی را برای افزایش آگاهی عمومی و حساس‌سازی جامعه شامل برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و غربالگری و مراقبت در تمامی مراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی پیش‌بینی کرده است.

دعوت به اقدام

از همه مردم عزیز در شهرستان خوسف دعوت می‌شود تا با مراجعه به مراکز خدمات جامع سلامت و خانه‌های بهداشت، نسبت به تشخیص زودهنگام دیابت و پیشگیری از عوارض آن اقدام نمایند. تشخیص زودهنگام و مدیریت مؤثر دیابت می‌تواند به طور چشمگیری کیفیت زندگی مبتلایان را بهبود بخشد و از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.